زمان مطالعه: ۷ دقیقه
حتی اگر به‌تازگی اقدام بهخرید اسپرسوساز کرده‌اید یا مدتی‌ست تهیه اسپرسو به بخشی از عادت‌های روزانه‌تان تبدیل شده، باید بدانید که تمیز کردن اسپرسو ساز برای حفظ طعم واقعی قهوه ضروری‌ست، و از فرسودگی زودهنگام دستگاه هم جلوگیری می‌کند. باقی‌ماندن چربی قهوه، رسوبات آب و جرم در بخش‌هایی مثل پرتافیلتر، گروپ هد یا نازل بخار، مستقیماً روی عملکرد دستگاه و کیفیت عصاره‌گیری تأثیر می‌گذارد. در این مقاله، به طور کامل بررسی می‌کنیم که هر بخش از دستگاه را چطور، با چه ابزارهایی و در چه بازه‌های زمانی تمیز کنیم؛ طوری‌که اگر هنوز با مراحل نگهداری اسپرسو ساز آشنا نیستید، بتوانید مثل یک حرفه‌ای از دستگاهتان مراقبت کنید.
چرا تمیز کردن اسپرسو ساز مهم است؟
به‌مرور زمان، اگر تمیز کردن اسپرسو ساز به‌درستی و به‌موقع انجام نشود، مشکلات زیادی به‌وجود می‌آید؛ مخصوصاً برای کسانی که به‌تازگی اقدام به خرید اسپرسو ساز کرده‌اند. چرا؟ چون این دستگاه‌ها با عبور مداوم آب و قهوه، خیلی زود دچار گرفتگی و آلودگی می‌شوند. در صورت بی‌توجهی به این موارد، بروز پیامدهای زیر کاملاً قابل انتظار خواهد بود:
- کاهش کیفیت طعم قهوه به دلیل باقی‌ماندن چربی و تفاله در مسیر عصاره‌گیری
- افت فشار بخار و ناتوانی دستگاه در تهیه کف شیر مناسب
- خرابی زودرس قطعات داخلی مثل پمپ، المنت یا نازل بخار
- افزایش احتمال تعمیرات پرهزینه که با یک نظافت ساده قابل پیشگیری‌ست
- کاهش عمر مفید دستگاه و آسیب به قطعات حساس به دلیل رسوبات آهکی
برنامه زمان‌بندی تمیز کردن اسپرسو ساز (راهنمای عملی برای نگهداری دقیق)
برای اینکه اسپرسو ساز همیشه بهترین عملکرد را داشته باشد و طعم قهوه ثابت بماند، باید هر بخش از دستگاه را در زمان مناسب تمیز کرد. جدول زیر به شما کمک می‌کند تا بدانید چه کاری را، هر چند وقت یک‌بار و با چه ابزارهایی انجام دهید:
بخش دستگاه | نوع تمیزکاری | هر چند وقت یک‌بار؟ | ابزار یا مواد پیشنهادی |
مخزن آب | شست‌وشوی معمولی | هفته‌ای یک‌بار | آب گرم، صابون ملایم |
مخزن آب (رسوب‌زدایی) | رسوب‌زدایی عمیق | هر ۱ تا ۲ ماه (بسته به سختی آب) | محلول دسکیل یا ترکیب آب و سرکه |
گروپ هد | تمیزکاری سطحی | روزانه | برس گروپ، دستمال مرطوب |
گروپ هد (بک‌فلاش) | شست‌وشوی داخلی | هفته‌ای یک‌بار (در مدل‌های قابل بک‌فلاش) | سبد کور، پودر Cafiza |
نازل بخار | تمیزکاری بعد از هر بار استفاده | هر بار پس از کف‌سازی شیر | دستمال خشک، آب گرم |
سینی چکه‌گیر | شست‌وشوی کامل | هفته‌ای یک‌بار | آب گرم و مایع ظرفشویی |
مراحل تمیز کردن اسپرسو ساز
در این آموزش، ما اسپرسوسازهای خانگی نیمه‌اتومات و اتومات را پوشش می‌دهیم. مراحل تمیزکاری ممکن است در مدل‌های مختلف کمی متفاوت باشد، اما اصول کلی یکسان است.
۱. تمیز کردن سطح خارجی دستگاه
برای شروع، ابتدا دستگاه را از برق بکشید و مطمئن شوید که کاملاً خاموش است. سپس با یک دستمال نرم و مرطوب بدنه دستگاه، دکمه‌ها و نازل بخار را پاک کنید. اگر دستگاه لکه‌دار یا چرب شده، می‌توانید از مقدار کمی مایع ظرفشویی ملایم استفاده کنید. توجه داشته باشید که نباید هیچ‌گونه مایع یا آب به داخل قطعات برقی نفوذ کند.
۲. تخلیه و شستشوی مخزن آب
مخزن آب اسپرسوساز یکی از بخش‌هایی‌ست که به‌مرور زمان در معرض تجمع رسوبات و رشد باکتری قرار می‌گیرد. برای نظافت منظم، کافی‌ست مخزن را جدا کرده و با آب گرم و مقدار کمی صابون مایع بشویید. اگر قصد دارید تمیز کاری بهتری انجام دهید، می‌توانید از ترکیب مساوی آب و سرکه سفید استفاده کنید. فقط توجه داشته باشید که پس از چند دقیقه تماس با محلول، مخزن را کاملاً آب‌کشی کنید تا هیچ‌گونه بو یا مزه‌‌ای باقی نماند.
۳. تمیز کردن گروپ هد (Group Head)
گروپ هد بخشی‌ست که پرتافیلتر در آن قفل می‌شود و آب مستقیماً از آن به قهوه می‌رسد. به‌دلیل تماس مداوم با چربی قهوه و آب داغ، تمیز نگه‌داشتن این قسمت اهمیت زیادی دارد. برای نظافت روزانه، با یک برس مخصوص یا مسواک نرم، لبه‌های داخلی گروپ هد را به‌آرامی تمیز کنید. اگر دستگاه شما قابلیت بک‌فلاش دارد (فرایند شست‌وشوی معکوس مسیر آب دستگاه برای پاک‌سازی داخلی)، از سبد کور (فیلتر بدون سوراخ که برای بک‌فلاش استفاده می‌شود) و پودر شوینده مخصوص اسپرسو ساز استفاده کنید تا مسیرهای داخلی دستگاه نیز کاملاً پاک‌سازی شوند.
۴. شست‌وشوی پرتافیلتر و سبد فیلتر
پرتافیلتر و سبد فیلتر باید روزانه شسته شوند، زیرا قهوه‌ی مانده در آن‌ها طعم اسپرسو را تغییر می‌دهد. آن‌ها را با آب گرم و فرچه‌ی نرم بشویید. برای از بین بردن چربی قهوه، هر چند وقت یک‌بار می‌توانید آن‌ها را در آب داغ و محلول شوینده مخصوص اسپرسو ساز به‌مدت ۱۵ دقیقه بخیسانید و سپس آب‌کشی کنید.
۵. تمیز کردن نازل بخار (Steam Wand)
پس از هر بار کف‌سازی شیر، نازل بخار باید بلافاصله با یک دستمال مرطوب تمیز شود تا از باقی‌ماندن شیر خشک‌شده روی آن جلوگیری شود. سپس بخار را به مدت ۲ تا ۳ ثانیه باز کنید تا باقی‌مانده شیر داخل نازل تخلیه شود. در صورتی که نازل مسدود شده باشد، آن را در آب داغ قرار دهید و با استفاده از سوزن مخصوص نازل‌پاک‌کن، تمیز کنید.
۶. رسوب‌زدایی یا دیسکیل کردن دستگاه
برای جلوگیری از گرفتگی و افت فشار بار در اسپرسو ساز، هر ۲ تا ۳ ماه یک‌بار دستگاه را رسوب‌زدایی کنید. برای این کار، از محلول دیسکیل مخصوص یا ترکیب آب و سرکه سفید (نسبت ۳ به ۱) استفاده کنید. محلول را در مخزن بریزید، دستگاه را روشن کنید و بگذارید از مدار عبور کند. سپس ۲-۳ بار با آب خالص دستگاه را شست‌وشو دهید تا طعم و بوی مواد شوینده کاملاً از بین برود.
رسوب‌زدایی اسپرسو ساز: روش‌های کاربردی برای مدل‌های مختلف
برای حفظ عملکرد بهینه اسپرسو ساز و جلوگیری از گرفتگی و افت فشار، باید هر ۲ تا ۳ ماه یک‌بار دستگاه را رسوب‌زدایی کنید. در اینجا روش‌هایی برای نحوه تمیز کردن قهوه ساز نوا و نحوه تمیز کردن قهوه ساز زیگما آورده شده است. از محلول‌های دیسکیل مخصوص یا ترکیب آب و سرکه سفید (نسبت ۳ به ۱) می‌توان برای رسوب زدایی اسپرسو ساز با سرکه استفاده کرد. همچنین، برای رسوب زدایی اسپرسو ساز با جوش شیرین نیز یک روش ساده و مؤثر است که به راحتی می‌توانید در خانه از آن استفاده کنید.
اگر به دنبال محلولی برای محلول رسوب زدایی اسپرسو ساز خانگی هستید، می‌توانید از مایعات مخصوص این کار یا ترکیب آب و سرکه استفاده کنید. همچنین، برای تمیز هد گروپ اسپرسو ساز باید به دقت آن را شست‌وشو دهید تا هیچ‌گونه رسوبی در آن باقی نماند.
تمیزکاری اسپرسو سازهای اتومات و نیمه‌اتومات؛ تفاوت چیست؟
در هنگام خرید اسپرسو ساز، یکی از موضوعاتی که کمتر به آن توجه می‌شود، تفاوت در روش تمیزکاری بین مدل‌های اتوماتیک و نیمه‌اتوماتیک است. این تفاوت در میزان دخالت کاربر، و در نیاز به تجهیزات و زمان صرف‌شده برای نگهداری دستگاه نیز اثرگذار است. جدول زیر یک مرور سریع و ساده از این تفاوت‌ها را ارائه می‌دهد تا بتوانید با دیدی بهتر تصمیم بگیرید.
| ویژگی | اتومات | نیمه‌اتومات |
|---|---|---|
شست‌وشوی خودکار | دارد | ندارد |
| هشدار رسوب‌زدایی | دارد | ندارد |
| تمیزکاری دستی | کم | زیاد |
| نیاز به بک‌فلاش | گاهی | معمولاً بله |
| مناسب برای | استفاده خانگی راحت | باریستاها و حرفه‌ای‌ها |
فرایند تمیزکاری در اسپرسو سازهای اتوماتیک و نیمه‌اتوماتیک با یکدیگر تفاوت دارد. بنابراین، انتخاب بین این دو نوع دستگاه، به میزان زمان و توجهی که مایلید برای نگهداری و نظافت اختصاص دهید بستگی دارد.
برندهایی که تمیزکاری آسان‌تری دارند!
آیا می‌دانید انتخاب درست برند اسپرسو ساز می‌تواند فرایند تمیزکاری و نگهداری دستگاه را بسیار ساده‌تر کند؟ بعضی برندها به‌خاطر طراحی هوشمندانه و کیفیت بالای قطعات، نظافت دستگاه را سریع‌تر و بدون دردسر می‌کنند. به‌طور خاص، برندهای زیر در بازار ایران عملکرد بهتری در این زمینه دارند:
- دلونگی (Delonghi): دارای سینی چکه‌گیر جداشونده و نازل بخار قابل شست‌وشو که تمیزکاری روزانه را ساده و سریع می‌کند.
- نوا (Nova): با پرتافیلتر و سبد استیل مقاوم، شست‌وشوی آسان و دوام بالاتری دارد.
- مباشی (Mebashi): برخی مدل‌های آن به سیستم رسوب‌زدایی خودکار مجهز هستند، که نیاز به نگهداری دستی را به حداقل می‌رساند.
اگر در حال برنامه‌ریزی برای خرید اسپرسو ساز هستید، توجه به این ویژگی‌ها می‌تواند در آینده زمان زیادی برایتان ذخیره کند و هزینه نگهداری دستگاه را کاهش دهد.
اگر تازه خرید اسپرسوساز انجام دادم، چطور نگهداری کنم؟
اگر به‌تازگی اسپرسو ساز خریده‌اید، باید از همان ابتدا شیوه درست نگهداری از دستگاه را بدانید و اجرا کنید. رسوب گرفتن مخزن، چربی گرفتن گروپ هد، یا مسدود شدن نازل بخار، فقط بخشی از مشکلاتی‌ست که با بی‌توجهی به تمیزکاری به‌سرعت ظاهر می‌شوند. برای اینکه دستگاه شما عملکرد ثابت و باکیفیتی داشته باشد، این نکات ساده اما مهم را حتماً رعایت کنید:
- اولین استفاده: در اولین راه‌اندازی اسپرسو ساز، بهتر است دستگاه را بدون قهوه و فقط با آب خالی روشن کنید. این کار باعث می‌شود مسیرهای داخلی دستگاه شسته شوند و ذرات یا باقی‌مانده‌های احتمالی تولید کارخانه، پیش از اولین عصاره‌گیری از بین بروند.
- تمیزکاری منظم: از همان ابتدا، تمیزکاری منظم دستگاه را شروع کنید. پس از هر بار استفاده، پرتافیلتر و نازل بخار را شسته و سینی چکه‌گیر را تمیز کنید. این کار مانع از تجمع رسوبات قهوه و ایجاد بوی ناخوشایند می‌شود.
- مطالعه دستورالعمل برند: هر برند و مدل اسپرسو ساز ممکن است نیازهای خاص خود را داشته باشد. دستورالعمل نگهداری و شست‌وشوی برند و مدل دستگاه خود را یادداشت کرده و طبق آن پیش بروید تا دستگاه به درستی کار کند.
نکاتی که گفته شد، برای شروع کار با اسپرسو ساز کافی هستند، اما نگهداری و رسوب زدایی اصولی دستگاه فقط به مراحل ابتدایی محدود نمی‌شود. اگر می‌خواهید دستگاهتان همیشه در بهترین وضعیت باقی بماند و قهوه‌ای باکیفیت به شما بدهد، پیشنهاد می‌کنیم سری هم به مقاله[نکات ضروری برای نگهداری اسپرسو ساز] بزنید؛ در آنجا جزئیات بیشتری درباره روش‌های مراقبت بلندمدت از دستگاه توضیح داده شده است.