زمان مطالعه: ۶ دقیقه
اگر کولر گازی پنجره‌ای شما مثل قبل خنک نمی‌کند، صدای زیادی دارد یا بوی نم و رطوبت از آن به مشام می‌رسد، قبل از آن‌که سراغ تعمیرکار یا خرید کولر گازی جدید بروید، بهتر است یک بار آن را به‌درستی تمیز کنید. بسیاری از مشکلات رایج در عملکرد کولر، نتیجه‌ی تجمع گردوغبار، رطوبت و آلودگی در فیلترها، کویل‌ها و قطعات داخلی است؛ نه خرابی جدی یا پایان عمر دستگاه. همین آلودگی‌ها باعث می‌شوند کولر بیش از حد کار کند، برق بیشتری مصرف کند و در نهایت، هوایی ناسالم در خانه به جریان بیندازد.
کولر گازی پنجره‌ای به‌خاطر طراحی جمع‌وجور و دسترسی آسان، به‌راحتی قابل نظافت است و نیازی به باز کردن کامل یا تجهیزات خاص ندارد. کافی‌ست مراحل را بدانید و درست اجرا کنید. در این راهنما، گام‌به‌گام آموزش می‌دهیم چطور کولر پنجره‌ای خود را به‌صورت اصولی و کامل تمیز کنید. با رعایت این مراحل، نه‌تنها بازدهی دستگاه را بالا می‌برید، بلکه از هزینه‌های اضافی بابت خرید یا تعمیر نیز جلوگیری می‌کنید.
چرا تمیزکردن کولر گازی پنجره‌ای مهم است؟
قبل از اینکه وارد مراحل عملی تمیز کردن کولر گازی پنجره‌ای شویم، بد نیست بدانید این کار چه تاثیری بر عملکرد واقعی دستگاه دارد. خیلی‌ها تصور می‌کنند نظافت دوره‌ای فقط برای ظاهر یا رفع بوی ناخوشایند است، اما واقعیت چیز دیگری‌ست؛ تمیز نگه‌داشتن کولر مستقیماً روی مصرف برق، سلامت دستگاه و حتی کیفیت هوای خانه اثر می‌گذارد. در ادامه، چند دلیل مهم برای این کار را مرور می‌کنیم.
کاهش مصرف برق: کولری که تمیز باشد، راحت‌تر کار می‌کند و انرژی کمتری مصرف می‌کند.
افزایش طول عمر دستگاه: گردوخاک انباشته‌شده باعث فشار مضاعف بر قطعات کولر می‌شود.
پیشگیری از رشد کپک و باکتری: رطوبت + آلودگی = محیطی ایده‌آل برای قارچ.
هوای سالم‌تر در خانه: مخصوصاً برای افرادی که مشکلات تنفسی دارند.
طبق بررسی‌های آماری، بیش از ۴۰٪ مصرف‌کنندگان، بعد از تمیزکردن کولر پنجره‌ای خود متوجه کاهش محسوس در هزینه برق ماهانه شده‌اند.
پیش از شروع؛ چه وسایلی نیاز داریم؟
همه‌چیز از آماده‌بودن شروع می‌شود. قبل از تمیزکاری، این وسایل را آماده کنید:
- جاروبرقی دستی
- پیچ‌گوشتی دوسو یا چهارسو
- برس نرم یا مسواک قدیمی
- آب گرم + مایع شوینده ملایم
- دستمال میکروفایبر
- آب اکسیژنه ۳٪
- فیلتر یدک (در صورت نیاز)
- ماسک و دستکش
- اسپری آب‌پاش
مراحل تمیز کردن کولر گازی پنجره‌ای به زبان ساده
بیشتر کاربران فکر می‌کنند تمیز کردن کولر گازی یک کار فنی و زمان‌بر است. اما اگر قدم‌به‌قدم و با روش درست جلو بروید، نه‌تنها وقت زیادی نمی‌گیرد بلکه به طرز قابل توجهی عملکرد دستگاه را بهبود می‌دهد. در این بخش، تمامی مراحل لازم برای تمیز کردن کولر گازی پنجره‌ای را به‌صورت جداگانه بررسی می‌کنیم. هر مرحله را کامل بخوانید و از روی آن عمل کنید تا نتیجه‌ی ملموسی در خنک‌کنندگی کولر خود ببینید.
۱. قطع برق و آماده‌سازی محیط
قبل از هر اقدامی، اولین کار این است که دوشاخه کولر را از برق بکشید. حتی اگر خاموش است، باز هم احتمال خطر برق‌گرفتگی وجود دارد. بهتر است یک سطح بزرگ و تمیز برای کار آماده کنید؛ مثلاً زیر دستگاه یک پارچه یا روزنامه پهن کنید تا آب یا خاک به فرش و کف نریزد. اگر کولر شما در ارتفاع نصب شده یا بخشی از آن در بیرون از خانه قرار دارد، حتماً احتیاط کنید و درصورت نیاز از فرد دیگری برای نگه‌داشتن یا بازکردن دستگاه کمک بگیرید.
۲. بازکردن پنل جلویی و تمیزکاری آن
پنل جلویی معمولاً با چند پیچ یا گیره به بدنه وصل شده است. با استفاده از پیچ‌گوشتی مناسب، به‌آرامی آن را باز کنید. پنل را روی سطحی قرار دهید و با محلول ملایم آب و مایع ظرفشویی و یک دستمال نرم تمیز کنید. اگر آلودگی‌ها قدیمی و چسبیده هستند، از مسواک نرم استفاده کنید. سطح پلاستیکی پنل ممکن است با مواد قوی آسیب ببیند، پس از وایتکس، سرکه یا اسید استفاده نکنید. بعد از شست‌وشو، اجازه دهید پنل کامل خشک شود تا هنگام نصب مجدد، رطوبت وارد قطعات داخلی نشود.
۳. بررسی و تمیز یا تعویض فیلتر هوا
فیلتر هوا معمولاً پشت پنل یا در بخش داخلی دستگاه قرار دارد. نقش آن، جذب گردوغبار و آلودگی‌های هواست. اگر فیلتر پر از خاک باشد، کولر باید بیشتر کار کند تا هوای اتاق را خنک کند. آن را خارج کنید، ابتدا با جاروبرقی سطحش را تمیز کنید، سپس با آب گرم و مایع شوینده بشویید. اگر فیلتر دچار پارگی یا پوسیدگی است، بهتر است تعویض شود. فیلتر تمیز شده باید کاملاً خشک باشد قبل از اینکه دوباره در جای خودش نصب شود. یک فیلتر کثیف نه‌تنها کارایی کولر را کم می‌کند، بلکه می‌تواند هوای داخل خانه را نیز آلوده کند.
۴. جارو کشیدن کامل داخل محفظه کولر
داخل دستگاه کولر گازی بخش‌هایی دارد که به‌مرور زمان تبدیل به محل جمع‌شدن گردوخاک، پرز فرش، تار عنکبوت و حتی کپک می‌شوند. با استفاده از یک جاروبرقی دستی یا لوله باریک جاروبرقی، به‌آرامی داخل کولر را تمیز کنید. مخصوصاً اطراف فن، کویل اواپراتور، کندانسور و کف دستگاه را فراموش نکنید. حرکت دستتان باید نرم و یکنواخت باشد تا به پره‌ها یا سیم‌ها آسیبی نزنید. این مرحله نقش مهمی در کاهش صدا و ارتعاشات دستگاه نیز دارد.
۵. تمیزکردن کویل‌ها و پره‌های آلومینیومی
کویل‌های فلزی وظیفه انتقال گرما از محیط به بیرون را دارند. اگر این کویل‌ها با لایه‌ای از خاک یا چربی پوشانده شوند، دستگاه عملاً نمی‌تواند سرمای مناسبی تولید کند. برای تمیزکردن، می‌توانید از اسپری مخصوص تمیزکننده کویل استفاده کنید یا محلول آب گرم و مایع ظرفشویی درست کنید. با برس نرم یا پارچه، سطح کویل‌ها را پاک کنید. دقت کنید که پره‌ها بسیار نازک‌اند و اگر خم شوند، باید با شانه مخصوص (فین‌کامب) صافشان کنید. فشار زیاد یا حرکت خشونت‌آمیز می‌تواند به‌راحتی آن‌ها را آسیب بزند.
۶. پاک‌سازی فن‌ها از گردوغبار
در کولر پنجره‌ای معمولاً دو فن وجود دارد؛ یکی در جلو و یکی در پشت دستگاه. اگر گردوخاک یا چربی روی فن‌ها جمع شود، صدای دستگاه زیاد می‌شود و راندمان کاهش پیدا می‌کند. برای تمیزکردن فن‌ها، از همان محلول شوینده استفاده کنید. بهتر است محلول را روی پارچه اسپری کرده و فن را با دقت تمیز کنید. اگر سطح فن خیلی آلوده باشد، می‌توانید آن را با اسپری آب کم‌فشار تمیز کرده و اجازه دهید در هوای آزاد خشک شود. تماس مستقیم با موتور فن را حتماً محدود کنید.
۷. بررسی و شست‌وشوی سینی و شلنگ تخلیه
در انتهای دستگاه یک سینی تخلیه وجود دارد که آب حاصل از چگالش در آن جمع می‌شود. این سینی و شلنگ متصل به آن اگر تمیز نباشند، به‌مرور زمان پر از گل‌ولای یا کپک می‌شوند و بوی نامطبوعی ایجاد می‌کنند. سینی را بیرون بیاورید، با برس و مواد شوینده بشویید. اگر سینی ترک خورده، آن را با درزگیر تعمیر یا تعویض کنید. سپس شلنگ تخلیه را نیز از یک سمت باز کرده، با فشار ملایم آب آن را شست‌وشو دهید تا مسیر تخلیه باز شود. در این مرحله حتماً کولر را کمی خم کنید تا باقی‌مانده آب کثیف نیز خارج شود.
۸. ضدعفونی نهایی با آب اکسیژنه
بعد از شست‌وشو، مرحله مهم دیگر ضدعفونی کردن است. آب اکسیژنه ۳ درصد یکی از بی‌خطرترین و درعین‌حال مؤثرترین راهکارها برای ازبین‌بردن باکتری‌ها، کپک و قارچ‌های پنهان در کولر است. آن را در یک بطری اسپری بریزید و داخل دستگاه (روی کویل، فن و دیواره‌ها) اسپری کنید. اجازه دهید ۱۵ تا ۲۰ دقیقه باقی بماند تا تبخیر شود. از پارچه برای خشک‌کردن استفاده نکنید؛ خشک‌شدن طبیعی بهتر است. هنگام اسپری، ماسک و دستکش فراموش نشود.
۹. سرهم‌کردن مجدد و راه‌اندازی کولر
حالا وقت آن است که همه چیز را به حالت اولیه برگردانید. فیلتر خشک‌شده را در جای خود بگذارید، پنل را ببندید و پیچ‌ها را محکم کنید. اگر در حین بازکردن دستگاه، ترتیب قطعات را فراموش کرده‌اید، از دفترچه راهنما یا یک عکس قبلی کمک بگیرید. پس از اتصال برق، کولر را روشن کنید و ببینید چقدر هوای خروجی تمیز، خنک و بدون بو شده است.
چند وقت یک‌بار باید کولر گازی پنجره‌ای را تمیز کنیم؟
تمیز کردن کولر گازی پنجره‌ای، برخلاف تصور خیلی‌ها، نیازی به تکرار ماهانه ندارد؛ اما بی‌توجهی طولانی‌مدت هم می‌تواند به افت عملکرد و افزایش مصرف برق منجر شود. زمان مناسب برای تمیزکاری به نحوه‌ی استفاده و شرایط محیط بستگی دارد. در جدول زیر، بازه‌های پیشنهادی برای نگه‌داری اصولی کولر در سناریوهای مختلف آمده است.
| نوع استفاده | زمان پیشنهادی برای تمیزکاری |
|---|---|
| استفاده فصلی فقط سرمایش | ۱ بار در سال (اوایل بهار) |
| استفاده برای سرمایش و گرمایش | ۲ بار در سال (بهار و پاییز) |
| محیط پرگردوغبار | هر ۱ تا ۲ ماه یک‌بار بازدید فیلتر |
آیا ارزش دارد کولر پنجره‌ای بخریم؟
اگر در حال بررسی خرید کولر گازی هستید، کولر گازی پنجره‌ای برای فضاهای کوچک تا متوسط گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه و کم‌دردسر است. نصب آسان، نگه‌داری ساده و قیمت مناسب آن باعث شده برای بسیاری از خانواده‌ها انتخاب اول باشد. البته قبل از تصمیم نهایی، پیشنهاد می‌کنیم حتماً نگاهی به [راهنمای جامع خرید کولر گازی پنجره‌ای] بیندازید تا با نکات فنی و جزئیات کاربردی این مدل‌ها بیشتر آشنا شوید.
اما هر مدلی که انتخاب می‌کنید، یک نکته را فراموش نکنید: بدون تمیزکاری منظم، حتی بهترین کولر دنیا هم خیلی زود راندمانش را از دست می‌دهد. نگه‌داری درست، دقیقاً همان چیزی‌ست که سرمایه‌تان را حفظ می‌کند.
سوالات پرتکرار کاربران
آیا می‌توان کولر پنجره‌ای را با کارواش بشوییم؟
نه، فشار زیاد باعث آسیب به پره‌ها و قطعات الکترونیکی می‌شود.
آیا تمیزکردن فیلتر به‌تنهایی کافی‌ست؟
خیر، حتماً کویل‌ها، فن و سیستم تخلیه را هم تمیز کنید.
بهتر است کولر را باز کنیم یا همان‌طور تمیزش کنیم؟
اگر امکانش هست، بازکردن دستگاه و شست‌وشوی کامل نتیجه‌ی بهتری می‌دهد؛ اما در صورت سختی کار، تمیزکاری سطحی هم مفید است.